2015-12-17 12:12:35

Reklama

BLOG Maciej Krupa

ZAKOPANE – NIEOBECNE MIASTO

Zazwyczaj pisząc o jakiejś przestrzeni, jakimś mieście, szukamy miejsc pięknych, atrakcyjnych, niepowtarzalnych. Szczególnie jeżeli chcemy napisać przewodnik. Ale książka, o której chcemy napisać, to przewodnik nietypowy, może nawet coś w rodzaju anty-przewodnika. Prowadzi po ciemnych zaułkach, przestrzeniach pomijanych i zapomnianych, wyrzuconych z pamięci. Stąd tytuł: Nieobecne miasto. Przewodnik po nieznanym Zakopanem.

Te pomijane, zapomniane przestrzenie rozumieć należy w kategoriach idei, choć miewają one także swoje manifestacje w przestrzeni fizycznej, w tkance miasta. Chodziło nam o pokazanie trzech wymiarów Zakopanego, bez których miasto to nie istniało by w obecnym kształcie, a które w dotychczasowych opracowaniach traktowane były po macoszemu – pomijane wstydliwym milczeniem. Bo Zakopane nie byłoby takie, jakie jest, bez ciężkiej pracy i wysiłku licznych przybyłych i osiadłych tu ceprów, bez wielu sanatoriów i zaludniających je tysięcy gruźlików, bez społeczności zakopiańskich Żydów, która podzieliła los pobratymców w całej Polsce i Europie, zamordowana w czasie drugiej wojny światowej.

W rozdziale Ceprzy. Ciemna strona jasnego przedstawienia, piszemy o ceprach w podstawowym, pierwotnym znaczeniu tego słowa. O ludziach przyjezdnych, którzy trafili tu szukając pracy. Zazwyczaj ciężkiej, mozolnej, słabo płatnej. To oni w dużej mierze utrzymywali w działaniu i współtworzyli to miasto, nie mając ani ziemi, ani własności, ani kapitału. Tym różnili się od miejscowych – górali i zamożnych przyjezdnych – panów, gości.

W drugim rozdziale Gruźlica. Zapoznany czynnik rozwoju Zakopanego, opisujemy początki Zakopanego jako stacji klimatycznej, powstawanie kolejnych sanatoriów, a wreszcie dużego i znaczącego ośrodka leczenia gruźlicy. W Zakopanem jednocześnie przebywało czasami kilka tysięcy chorych, których obecność była sprawcza dla powstawania infrastruktury, tworzyła miejsca pracy i wzrastającą zamożność miasteczka pod Giewontem.

Żydzi stanowili przed drugą wojną światową około jednej szóstej mieszkańców Zakopanego. Byli wśród nich biedni sklepikarze i bogaci przedsiębiorcy, byli adwokaci i lekarze, byli artyści i sportowcy. Mieli swoje synagogi i cmentarz, swoje sklepy i kamienice, swoje organizacje i sportowe kluby. Wyjechali, zostali zabici, zniknęli. Także z pamięci i opowieści. Piszemy o nich w rozdziale Zostały tylko okruchy pamięci.

W epilogu zatytułowanym Zobaczyć inaczej Zakopane proponujemy nowe spojrzenie na – wydawało by się – tak dobrze znane nam miasto. „Jesteśmy przekonani, że Zakopane można spotkać inaczej. W niespiesznej wędrówce, poświęcając więcej uwagi miejscom niby znanym i tym zgoła pospolitym, pamiętając przy tym, że nasza wiedza – osobliwie o przestrzeniach kulturowo istotnych – zawsze jest zmityzowana, co nie znaczy nieprawdziwa, ale jednostronna i upraszczająca. Mini przewodnik, który przedstawiamy to zachęta do tego rodzaju spacerów. Po przestrzeni i czasie. W materii miasta wypatrujemy ludzi i ich nieoczywistych historii, a zjawiska, procesy uobecniają się nam w architektonicznym zamęcie i urbanistycznym nieporządku. Nawet brak, nieobecność staje się ciekawa, gdy jesteśmy w stanie zwrócić na nią uwagę i myśleć o jej znaczeniu. Czy przydaje to Zakopanemu urody? Pewnie nie. Czyni je jednak ciekawszym, mniej banalnym miejscem. Ceprzy, gruźlicy i Żydzi pozwalają nam ćwiczyć wyobraźnię, praktykować pamięć, a tropiąc ślady uczyć się uważności. Taki proponujemy program. Trochę pracy i wysiłku, taka miejska wspinaczka, szukanie nowych dróg w Zakopanem”.

Dr Zbigniew Benedyktowicz z Instytutu Sztuki PAN w recenzji naukowej książki napisał między innymi: „…nie jest to jeszcze jeden przypadkowy, szczegółowo-przyczynkarski, rutynowy i schematyczny sposób pisania o historii miasta i miejsca, tak szczególnie zapisanego i znaczącego w pamięci, i historii, nie tylko dla jego mieszkańców, ale dla całego kulturowego dziedzictwa i kulturowego krajobrazu Polski. Powiem więcej, podjęty przez autorów zamysł i zrealizowana przez nich praca jest także oryginalnym dziełem i znaczącym wkładem, tak pod względem metodologicznym, jak ze względu na świadomość i stale towarzyszący autorom głęboki namysł i refleksję teoretyczną, do dziedziny, jaką stanowią współczesne badania z zakresu antropologii miasta, antropologii miejsca, antropologii historii, antropologii wyobraźni”.

Książka została opracowana graficznie i złożona do druku przez Staszka Berbekę, który zaprojektował także okładkę. Zawiera dziewięćdziesiąt archiwalnych, mało znanych zdjęć ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego oraz liczący kilkadziesiąt pozycji wykaz literatury. Liczy 194 strony. A my szukamy wydawcy.

Maciej Krupa, Piotr Mazik, Kuba Szpilka, Nieobecne miasto. Przewodnik po nieznanym Zakopanem.

Fotografie z archiwum Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

seba 2015-12-28 19:06:47

Jak się tylko ukaże kupię na 100%

FanclubBeaty 2015-12-26 17:52:55

Trzeba sobie samemu wydać i już. Trzech was jest autorów wiec koszty / 3

koniczyna 2015-12-24 16:39:29

Zdrowych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia, Wigili spędzonej w rodzinnej atmosferze miłości, samych sukcesów w nadchodzącym Nowym Roku 2016
całej Redakcji Tygodnika Podhalańskiego, wszystkim bez wyjątku blogerom i komentatorom życzy

koniczyna

zycenia 2015-12-24 16:02:38

ku pamieci mieci kupa
wpisol sie wom maciek krupa

Góral z Trójmiasta 2015-12-20 22:56:52

Jeśli tylko się ukaże, zaraz kupuję.
"Kroniki" świetne, mam nadzieję że kolejna rzecz będzie na podobnym poziomie.
Pozdrowienia dla autora :)

johnu 2015-12-20 19:41:11

daj se spokój z tymi promocjami , biznes nie idzie to spasuj

proponuje 2015-12-20 11:09:44

proponuje autorowi wziac kredyt na wydanie ...jako ze jest to bestseller ktory na pewno w mig sie rozejdzie to wnet sie spalaci....nikt nie bedzie ryzykowal oplacalnosci...to nie te czasy kiedy glupi lud kupowal wszystko

przy okazji bedzie to dla autora sprawdzian ...jak jest oceniany przez ewentualnych odbiorcow dla ktorych pisze i ilu ma fanow

Maro555 2015-12-20 10:38:16

Może zdecyduje się Pan na wydanie jako ebook zanim znajdzie sie wydawca?

g 2015-12-17 19:56:44

co do żydów.. dlaczego nie dbają o swoje groby? w Czarnym Dunajcu jest pięknie położony, ogrodzony cmentarz z walającymi się nagrobkami -ze stertą śmieci na grobach,,,Niech mi nikt nie mówi ,że żydów już nie ma w Zakopanem - sama znam kilku. Czyżby :inwestowaniie" w groby swoich przodków było wstydliwe? nieopłacalne?

Galerie

Ostry zakręt w Hyrnym

Wieczór autorski Angeliki Chrapkiewicz-Gądek

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKALE HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWE o powierzchniach ok. 58 i 55 m2, oraz PIWNICA 23 m2. Możliwość połączenia lokali. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni Kasjera. 725300144 https://bip.cos.pl/1509/zakopane praca.zakopane@cos.pl
Tel.: 725300144
USŁUGI | budowlane
WYKONCZENIA I REMONTY. 602839607
Tel.: 602839607
SPRZEDAŻ | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.